Türk Silahlı Kuvetlerinde Disiplin Suç ve Cezaları ve Yargı Denetimi Doktora Tez Taslağı Avukatlık Bürosu
477 SK’da düzenlenen disiplin suçlarının disiplin mahkemelerinde kovuşturulmasında üç önemli süje etkin rol oynamaktadır. Bunlar; “disiplin subayı”, “teşkilatında disiplin mahkemesi kurulan komutan” ve “disiplin mahkeme başkan ve üyeleri”dir. Disiplin kovuşturmasındaki etkileri nedeniyle bu süjelerin yetki ve görevlerinin ayrı ayrı incelenmesi sonucunda disiplin kovuşturmasının da özellikleri ortaya çıkacaktır. Oda ve göz hapsi cezaları kesinleştikleri tarihten itibaren bir yıl içinde zamanaşımına uğrar. Cezanın yerine getirilmesinin geri bırakılması halinde, geri bırakma süresi içinde zamanaşımı işlemez. Maddesine bağlı EK-1 cetvelden uyarı cezasının herkese (er, erbaş, uzman erbaş, uzman jandarma, askeri öğrenci, devlet memuru, astsubay, subay, general ve amirallere) verilebileceği anlaşılmaktadır. 657 SK, Devlet memurlarının, Devlete bağlılıkları için Atatürk ilke ve İnkılâplarına bağlı kalmalarını vazgeçilmez bir şart olarak görmektedir.
TNT tarafından aksi belirtilmedikçe, TNT’nin belge Gönderileriyle bağlantılı kanıtlanan zarar veya hasarlara veya diğer herhangi bir talebe ilişkin sorumluğu, belge Gönderisi başına en fazla 500 Euro olmak üzere, Gönderinin yeniden yapılandırma değerini aşmayacaktır. Sigorta tüm belge Gönderileri için mevcut değildir. Uygunluk hakkında daha fazla bilgi için tnt.com’u ziyaret edin veya TNT müşteri hizmetleriyle temasa geçiniz. Gelişmiş Sorumluluk Sigortası tüm belge Gönderileri için mevcut değildir. 18.2 Gönderi herhangi bir nedenden dolayı teslim edilemiyor ise TNT, tüm yerel mevzuat kısıtlamaları saklı kalmak koşuluyla, gönderinin iadesi için göndericiye bildirimde bulunmayı deneyecektir. Göndericiyle beş İş Günü içinde iletişime geçilememesi veya Göndericinin makul bir zaman zarfı içinde talimat verememesi halinde, TNT yerel yasalara uygun olarak Gönderiyi Göndericiye iade edebilir veya Gönderiyi bir geçici depoya, genel sipariş deposuna veya gümrüklü antrepoya koyabilir veya Gönderiyi imha edebilir. Bir Gönderinin teslim edilememesi, gümrükten geçirilememesi veya iade edilememesi halinde, yerel yasalara uygun olarak Gönderi TNT tarafından devredilebilir veya imha edilebilir. Gönderinin TNT’den kaynaklanan nedenlerle teslim edilememiş olması durumları dışında, teslim edilemeyen gönderilerin iadesi, depolanması veya imhası nedeniyle tahakkuk eden tüm masraf, gider ve ücretlerin sorumluluğu Göndericiye ait olacaktır. 14.8 TNT gümrükte terk edilen Gönderiler için hiçbir sorumluluk kabul etmez ve söz konusu Gönderiler teslim edilemeyen gönderi olarak kabul edilebilir. 13.5 Yerel yasalarla izin verildiği durumlarda, TNT uluslararası Gönderilerin gümrük işlemlerini sağlayacaktır. TNT, gümrüklemenin gerçekleştirilmesi için gümrük ve diğer düzenleyici kurumlara Gönderi bilgilerini iletecektir.
Ilgili Mahkeme ya da hakimlik makamın vereceği elkoyma kararı üzerine; elkoymayı gerekli kılan nesne, zilyedin rızasına bakılmaksızın, zorla alınır ve ilgilinin zilyetliğinden çıkarılabilir. Gecikmede sakınca bulunan durumlarda ya da özel kanun hükümlerine uygun yapılacak elkoyma işlemleri bu konudaki mevzuat hükümlerine göre yürütülür. Değişik kıyafette görev alan personel, silahlarını görünmeyecek şekilde taşır. Kanun ve nizamlarda gösterilen durumlara uygun olarak silah kullanabilir. Ancak, haklı savunma ve zorunluluk hali dışında, silah kullanmadan önce gerçek kimliğin sözlü olarak açıklanması gerekir. Değişik kıyafetle yapılan çalışmalar sırasında her işlem tutanakla saptanır.
- 1380 ve 6831 sayılı kanunlar gibi kanunların belli kişi ve kurumlara teslimi öngördüğü durumlarda, başkasına teslim yazılamaz.
- Görevin gerektirdiği giderlerin karşılanabilmesi için; İlçe Jandarma Bölük komutanı tarafından uygun görülen bir Subay veya Astsubay mutemed olarak görevlendirilir.
- Amir ve üste saygısızlık fiili “toplu asker karşısında”[95] veya “silahlı iken”[96] işlenirse AsCK’nun 82/1.
Disiplin Mahkemesince oda ve göz hapsi cezaları verilebilmektedir (md 46)[551]. Maddesinde üç günden iki aya kadar olarak belirlenmiştir. Milli Savunma Bakanlığı ve Türk Silahlı Kuvvetlerinde görevli Devlet memurlarına, sadece amire saygısızlık ve emre itaatsizlik suçlarından dolayı disiplin cezası verilebilir. Disiplin bozucu diğer eylemleri hakkında ilgili kanun hükümleri uygulanır. Sözleşme kapsamında yaşama hakkının ve sınırlamaların kapsamı özetlendikten sonra askeri mevzuatta yer alan yaşama hakkını ihlal edebilecek nitelikteki düzenlemeler ve bunların sözleşmeye uygunluğu irdelenecektir. Bir ayaklanma veya isyanın yasalara uygun olarak bastırılması, olayın özel ağırlığı, kişilere veya mala vereceği veya vermekte olduğu zararın büyüklüğü gözönünde bulundurulduğunda, “mutlak bir zorunluluk” olarak kuvvete başvurmasını gerektirmişse, kuvvete başvurma sonucunda ölüm olayının meydana gelmesi sözleşmenin 2. Maddesinde öngörülen yaşama hakkının çiğnenmesi sayılmayacaktır.
Ayrıca disiplin cezası verilirken hizmet içi – hizmet dışı ayrımının doğru yapılması gerekir[203]. Çünkü hizmet dışında Devlet memurunun itibar ve güven duygusunu sarsacak nitelikteki davranışlar daha hafif bir cezayı gerektirmektedir. Maddesine göre, memurlar, eşleri, reşit olmayan çocuklarının sürekli mostbet giriş getiren faaliyetlerini, 15 gün içinde kurumlarına yazılı olarak bildirmek zorundadırlar[183]. Bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi, kınama cezasının uygulanmasını gerektirir. Devlet memurlarına verilecek disiplin cezaları ile her bir disiplin cezasını gerektiren fiiller 657 SK’nun 125. Çalışmanın niteliği itibariyle ayrıntıya girmeden 657 SK’nun 125. Maddesinde düzenlenen suçları da inceleyeceğiz. “Meslek kuruluşlarına, MSB’lığınca yayımlanan listede adı bulunmayan derneklere veya spor kulüplerinin faal üyeliklerine girenler 10 günden 2 aya kadar oda veya göz hapsi cezası ile cezalandırılırlar” (477 SK m.60).
Maddesi gereği taraf olduğumuz AİHS’ndeki düzenlemeleri irdelemiştir. Bu açıklamalar çerçevesinde Türkiye Cumhuriyeti Devletinin taraf olduğu ve usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası andlaşmalarda, disiplin amirlerince disiplin suç ve tecavüzlerinden ötürü verilen disiplin cezalarına ilişkin olarak, 1602 sayılı AYİM Kanununun 21. Fıkrasındaki yargı denetimi kısıntısıyla çatışan hükümler bulunup bulunmadığının ortaya konulması gerekmektedir. Başka bir anlatımla, 1602 sayılı Kanununun 21/3. Maddesindeki hükümden maksat, gerçekten ve her bakımdan askeri disiplin suç ve tecavüzlerinden ötürü verilen cezaların yargı denetimine mani olmaktır. Dolayısıyla metnin lafzından hareketle, bu kısıntıyı idarenin işlemin kılığını değiştirmesine cevaz verecek şekilde devlet memurluğuna ilişkin disiplin bozucu fiillerden ötürü verilen cezalara şamil etmek mümkün değildir.
[305] Disiplin cezalarının belirli süreler sonunda sicilden silinmesini öngören 657 SK’nın 133. Maddesinin, disiplin kurulu üyelikleri bakımından DY ile işlemez hale getirilmesinin, normlar hiyerarşisine aykırı olduğu gerekçesiyle eleştirilmektedir (Oğuz Sancakdar, Disiplin Yaptırımı Olarak Devlet Memuriyetinden Çıkarma ve Yargısal Denetimi, Yetkin Yayınevi, Ankara 2001, s.283). Ancak disiplin kurulu üyeliği yapacak kişilerin tarafsızlıklarının ve güvenilirliklerinin sağlanabilmesi için, adli sicilden silinse dahi disiplin cezası almamış olmalarının aranması daha uygun bir yöntemdir. Disiplin cezalarında amaç unsuru yönünden sakatlık hali, ancak disiplin amirinin haksız yere kasten ceza vermesi halinde gerçekleşebilir. Kaldı ki disiplin amirinin bu şekilde kasten hakedilmemiş disiplin cezası vermesi AsCK’nun 111. Ancak uyarı yazısında şahsi haklara saldırı niteliğinde ifadeler bulunması halinde, ispat külfetini idareye yüklemekte, kanıtlayıcı belge bulunmadığı takdirde uyarı yazısını iptal etmektedir. Sonuç olarak, salt amirin astın hatasını gösteren, eleştiren ve muaheze eden işlemleri ile basit uyarı/ikaz yazıları iç düzen işlemi niteliğinden dolayı idari davaya konu olamaz.